W dniu 10 listopada odbyła się uroczystość odsłonięcia Pomnika jeńców wojennych i pracowników przymusowych obozu Gemeinschaftslager Belkow w Bielkowie.
Obóz Gemeinschaftslager Belkow dla jeńców wojennych i pracowników przymusowych (znany również pod nazwami: Lager Belkow – Madüsee, Ausländerlager/Arbeitslager Belkow) funkcjonował w latach 1941 – 1945 przy zakładach torpedowych Torpedowaffenplatz Madusee nad jeziorem Miedwie i należał do największych tego typu obozów na Pomorzu Zachodnim.
Kompleks oprócz obozów obejmował: warsztaty i montownie torped, magazyny gotowych torped i ich elementów, budynki mieszkalne, elektrownię oraz poligon pomiarowy na wodach jeziora i przystań z grupą jednostek pływających. Połączony był linią kolejową z trasą kolejową z Reptowa do Szczecina oraz z zakładami zlokalizowanymi w kompleksie leśnym pomiędzy Kobylanką a Jezierzycami.
Z dokumentów Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce oraz dokumentów zgromadzonych przez dr. Bogdana Frankiewicza z Archiwum Państwowego w Szczecinie wynika, że w 1941 r. w obozie przebywało 160 jeńców radzieckich, 500 robotników cudzoziemskich i 200 niemieckich. Dnia 24 kwietnia 1943 r. do obozu przywieziono transport ludzi z Ukrainy. Ostatni zachowany meldunek obozowy z 18 czerwca 1943 r. podaje, że do obozu przybyło wtedy 172 Niemców, 220 obcokrajowców, 73 Polaków, 170 jeńców francuskich i 45 jeńców radzieckich. Jesienią 1944 r. po upadku Powstania Warszawskiego do obozu trafiła grupa Polaków z Warszawy. Jak podaje Witold Duniłłowicz w swojej książce „Trzy kolory mojego życia” (wydanej pod nazwiskiem William Dunwill przez Żydowski Instytut Historyczny IN-B) w obozie obok Polaków przebywali również Rosjanie, Ukraińcy, Francuzi, Czesi i Serbowie. Z relacji polskich pracowników przymusowych – Pani Wiesławy Gołębiowskiej z Warszawy i przywołanego wyżej Pana Witolda Duniłłowicza z Siedlec wynika, że w końcowym etapie funkcjonowania obozu w Bielkowie byli w nim przetrzymywani również lotnicy amerykańscy.
Częściowo ewakuowany obóz i zakłady torpedowe zajęli w marcu 1945 r. żołnierze radzieccy, którzy dokonali demontażu i wywozu większości specjalistycznego sprzętu i wyposażenia wojskowego.
Budowa pomnika odbyła się w ramach realizacji projektu Strefa Miedwie – poszukując historii, którego głównym celem jest upamiętnienie jeńców wojennych i pracowników przymusowych obozu w Bielkowie. Projekt jest kontynuacją prac, jakie rozpoczęła w 2017 r. Gmina Kobylanka, zmierzających do upamiętnienia jeńców wojennych i pracowników przymusowych obozu Gemeinschaftslager Belkow. W 2018 r. do Gminy Kobylanka dołączyły na zasadach wolontariatu dwa szczecińskie stowarzyszenia poszukiwaczy i miłośników lokalnej historii – Szczecińska Grupa Eksploracji Podwodnych „Gryf” oraz Grupa Warowna „Bastion”. W 2023 r. do porozumienia przystąpiła natomiast Fundacja Dziedzictwo Pomorza Zachodniego.
Projekt otrzymał dofinansowanie 40 tys. zł z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i 20 tys. zł z Ministerstwa Obrony Narodowej. Pozostałą kwotę na budowę pomnika (blisko 30 tys. zł przeznaczyła Gmina Kobylanka).
Zapraszamy do obejrzenia fotorelacji z wydarzenia.