Miedwie a Program Natura 2000

Ostoja siedliskowa obejmująca dolinę rzeki Płoni od źródeł w rejonie Barlinka do miejscowości Kołbacz wraz z dolinami dwóch dopływów: Strzelicy i Krzekny.

Obszar zróżnicowany jest na dwie jednostki o odmiennej genezie, budowie geomorfologicznej i strukturze siedlisk:

– „Źródliskowa dolina Płoni” o charakterze przełomowym. Jest to głęboka dolina, przecinająca pasmo moreny czołowej marginalnej. Wysokie i strome zbocza porozcinane są licznymi wąwozami i dolinkami erozyjnymi. Na zboczach i w wąwozach dominują zbiorowiska lasów liściastych, głównie grądy środkowoeuropejskie, lasy mieszane i kwaśne buczyny. Górne krawędzie doliny i zbocza wąwozów zajęte są przez murawy kserotermiczne i płaty ciepłych dąbrów. W niektórych wąwozach, w strefie podzboczowej i w dnie doliny występują wypływy wód podziemnych, bogatych w węglan wapnia. Zasilają one kompleksy źródliskowe, w których odbywała się akumulacja trawertynów i torfów źródliskowych. Dno doliny pokryte rozległym torfowiskiem o złożonej genezie: na bazie wypełnionego pytiami wapiennymi zbiornika pojeziornego rozwinęło się kompleksowe torfowisko soligeniczne, aktywnie zasilane wodami podziemnymi. Po częściowym odwodnieniu obszar gleb organicznych wykorzystywany był jako użytki zielone, z dużym udziałem łąk wilgotnych (Calthion) i zmiennowilgotnych (Molinion) obfitujących w osobliwości florystyczne, typowe dla siedlisk zasobnych w wapń. Po zaniechaniu użytkowania postępuje rozwój ziołorośli, zarośli wierzbowych i lasów łęgowych. W obrębie doliny występują także suche, piaszczyste wzgórza zajęte przez zbiorowiska borów mieszanych i łąki mezofilne (Arrhenatherion).

– „Basen Pra-Miedwia” obejmuje obszar doliny Płoni i Krzekny w obrębie tzw. plejstoceńskiego zastoiska wodnego oraz moreny dennej. Tereny otaczające odznaczają się niezbyt wielkimi deniwelacjami i bardzo żyznymi glebami (czarne ziemie pyrzyckie).

Przeważającą część obszaru doliny Płoni zajmują siedliska powstałe po sztucznym obniżeniu (w roku 1770) poziomu wody i odsłonięciu większej części dna wielkiego jeziora tzw. Pra-Miedwia. Na wielometrowych pokładach kredy jeziornej wykształciły się płytkie pokłady torfowe, wykorzystywane w przeszłości jako użytki zielone (Calthion i Molinion). Głębsze partie zbiornika wodnego utworzyły oddzielne jeziora o charakterze alkalitroficznym (jeziora ramienicowe): Miedwie, Płoń, Będgoszcz, Zaborsko, Żelewo i Żelewko oraz szereg drobniejszych zbiorników wodnych o podobnym charakterze. W wodach i na brzegach tych jezior wykształciły się zbiorowiska roślinne nawiązujące do torfowisk węglanowych (Caricion davallianae), lokalnie wzbogacone o gatunki halofilne (Wierzbno). Stwierdzono tu najbogatszą w Polsce populację storczyka błotnego oraz jedno z nielicznych w Polsce stanowisk turzycy Buxbauma. Płaskie brzegi jezior pokryte są rozległymi szuwarami trzcinowymi, kłociowymi (największe powierzchnie w Polsce) i turzycowymi. W rejonie jeziora Płoń rozwinęły się kompleksy bagiennych olsów i łęgów, a na skłonach doliny: żyznych łęgów wiązowych (także nad Miedwiem k. Wierzchlądu) i grądów. Na eksponowanych zboczach występują murawy kserotermiczne obfitujące w osobliwości flory (m.in. koło Przywodzia, Gardźca, Oćwieki, St. Przylepu, Grędźca, Turzego).

Ostoja obejmuje rozległe korytarze ekologiczne o randze ponadregionalnej (Dolina Płoni) i regionalnej (Dolina Krzekny) bardzo intensywnie wykorzystywane przez ptaki migrujące.

Antropopresja związana z gospodarką rolną (zmiany intensywności użytkowania łąk, rozszerzanie areału gruntów ornych, zaniechanie tradycyjnego, ekstensywnego użytkowania łąk, eutrofizacja, melioracje, spadek poziomu wód gruntowych, budowa stawów rybnych, eksploatacja kredy jeziornej i torfu, zalesianie muraw kserotermicznych lub ich spontaniczne zarastanie.

Obszar w większości nie jest chroniony; obejmuje 2 rezerwaty przyrody: Brodogóry  i Stary Przylep, fragment Barlinecko-Gorzowskiego Parku Krajobrazowego z rezerwatem przyrody Skalisty Jar Libberta  oraz fragment Obszaru Chronionego Krajobrazu Barlinek.

Projektuje się utworzenie 15 rezerwatów przyrody: Źródła Płoni, Grądowa Dolina, Wilcze Jary, Janowskie Murawy, Wąwozy pod Żydowem, Łęgi źródliskowe pod Chrapowem, Wołdowo, Lubiatowskie Łęgi, Kluki, Łąki storczykowe nad jez. Szybel, Łąki ramienicowe jeziora Koryto, Modre Kłociowisko, Turze, Miedwiański Brzeg, Koszewo.

---

Ostoja ptasia o randze europejskiej obejmująca w północnej części duże mezotroficzne jezioro Miedwie, położone na zachód od niego małe jezioro Żelewko i większe jezioro Będgoszcz, rzekę Płonię i Kanał Płoński oraz jezioro Płoń w części południowo-wschodniej. Wymienione zbiorniki wodne otoczone są ekstensywnie uprawianymi łąkami oraz na południowym – zachodzie węglanowymi torfowiskami. Na wschodzie znajduje się las olszowy. Jezioro Miedwie jest najniżej położonym spośród polskich jezior. Należy do najważniejszych siedlisk ptaków lęgowych i wędrownych w Polsce. Występuje tutaj co najmniej 25 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej oraz 9 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej  następujących gatunków ptaków: bąk (PCK), błotniak zbożowy (PCK), błotniak łąkowy, gęgawa i wąsatka; w stosunkowo wysokim zagęszczeniu występują: rybitwa czarna, gąsiorek i wodniczka (PCK).

W okresie wędrówek występuje co najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego następujących gatunków ptaków: gęsi zbożowa oraz białoczelna; w stosunkowo wysokim zagęszczeniu występują: łabędź krzykliwy, łęczak, perkoz dwuczuby i siewka złota; na jesiennym złotowisku żurawie występują w ilości do 5 000 osobników. Zimą w wysokim zagęszczeniu występuje perkoz dwuczuby.

Zagrożenie stanowią zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego.

Na terenie obszaru znajduje się rezerwat przyrody Stary Przylep.

Budowa promenady nad jeziorem Miedwie odbywała się w dwóch etapach dzięki wsparciu finansowemu z Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego Województwa Zachodniopomorskiego.  Inwestycji nadano charakter ścieżki edukacyjnej z w montowanymi w deptak mosiężnymi tablicami przedstawiającymi faunę i florę nadmiedwiańską . Edukacyjno – ekologiczny charakter promenady podkreśla Park Przyrody utworzony w łęgu olsowym z wijącymi się wśród drzew drewnianymi pomostami.

Centralnym punktem promenady jest natomiast amfiteatr zbudowany częściowo w wodach jeziora. Przykrywający całą konstrukcję dach ma postać potężnego żagla wygiętego przez wiatr. W głąb jeziora biegnie  molo z urokliwą, zadaszoną werandą. Całość uzupełniają place zabaw, skatepark, miejsca do urządzania ognisk i grillowania, przebieralnia oraz mniejsze pomosty drewniane i betonowe.

Od maja do września każdego roku amfiteatr i promenada są areną wielu imprez kulturalnych i sportowych.